انجام عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری می‌تواند تا حد زیادی از بروز سیلاب‌های مخرب، پرشدن سدها توسط رسوب، تخریب عرصه‌ منابع طبیعی و تشدید وقوع بلایای طبیعی جلوگیری کند.
 

به گفته کارشناسان، اجرای پروژه‌های آبخیزداری در جلوگیری از اُفت سطح آب‌های زیرزمینی و ذخیره آب، کاهش خسارات ناشی از سیل، جلوگیری از فرسایش خاک، بهبود شرایط زیست‌محیطی، کاهش خسارت ناشی از خشکسالی و تغذیه سفره‌های زیرزمینی، بهبود اشتغال، ارتقاء سطح درآمد روستائیان و آبخیزنشینان و بالا بردن ارزش تفرجگاهی مناطق تحت پوشش می‌تواند از نقش بسیار مؤثری برخوردار باشد.

در حال حاضر یک میلیون و ۱۰۰ هکتار از اراضی استان همدان مستعد اجرای عملیات آبخیزداری بوده که تاکنون در ۳۵۰ هکتار آن عملیات آبخیزداری اجرا شده و به گفته کارشناسان آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی استان وضعیت اجرای پروژه‌های آبخیزداری در این استان مناسب و قابل قبول است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اثرات مفید اجرای عملیات آبخیزداری اظهار کرد: در استان همدان یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی قابلیت اجرای عملیات آبخیزداری را دارد که در ۸۵۰ هزار هکتار از اراضی مطالعات تفصیلی انجام شده که در ۳۵۰ هزار هکتار آن عملیات آبخیزداری اجرا شده و به اتمام رسیده است.

اسفندیار خزایی با بیان اینکه در ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی که طرح تفصیلی آن انجام شده، عملیات آبخیزداری در شرف اجراست، خاطرنشان کرد: عملیات آبخیزداری در سنوات اخیر در سطح استان همدان شتاب خوبی به خود گرفته است ضمن اینکه عملیات‌های آبخیزداری موجب کاهش فرسایش خاک، کنترل رسوب، جلوگیری از سیل‌های مخرب، تثبیت و حفظ رطوبت خاک و ایجاد زمینه پوشش گیاهی بوده و علاوه بر کشت گونه‌های گیاهی بومی شامل درخت، درختچه، بوته و مرتعی، موجب احیای اکوسیستم می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در استان همدان ۱۶۵ زیر حوزه اجرای عملیات آبخیزداری داریم و یا در دست اقدام برای اجرای عملیات پروژه‌های آبخیزداری هستند، یادآور شد: در تلاش هستیم در ۵۰۰ هزار هکتار باقیمانده از اراضی نیز که طرح مطالعاتی تفصیلی آن انجام شده با مسئولیت اجتماعی و مشارکت مردمی و از محل اعتبارات استانی و ملی پروژه را اجرا کنیم.

خزایی بیان کرد: استان همدان ۱.۲ مساحت و حدود یک درصد مراتع کشور را دارد اما سه درصد تولید علوفه کشور را برعهده‌دار است و اجرای عملیات آبخیزداری در آن از نقش مؤثری در استحصال آب و جلوگیری از فرسایش خاک برخوردار خواهد بود و پیگیری لازم در این رابطه صورت گرفته و می‌گیرد و سازمان منابع طبیعی پیگیر مسائل اجرای عملیات آبخیزداری در حوزه‌های آبخیز چهارگانه استان همدان است.

وی با بیان اینکه همدان در سرشاخه چهار سد مهم کشور سدهای گاوشان، کرخه، سپیدرود و سد ساوه قرار گرفته است، گفت: بخشی از آب‌های استحصالی استان همدان از سفیدرود به خزر می‌ریزد که در این رابطه هیچ آبی از هیچ استان دیگری وارد استان همدان نمی‌شود چراکه همدان در فلات بلند واقع شده است و اجرای آبخیزداری در حفظ آب و خاک استان همدان از نقش مؤثری برخوردار بوده و تلاش داریم با پروژه‌های آبخیزداری پوشش گیاهی مستقر شده خوبی را در سطح مراتع داشته باشیم و کنترل فرسایش را در برنامه هفتم به حداقل برسانیم.

خزایی با اشاره به پروژه عملیات آبخیزداری سنگ سفید شهرستان بهار به عنوان یکی از پروژه‌های مهم در دست اجرای آبخیزداری استان همدان افزود: پروژه آبخیزداری و تعادل‌بخشی سنگ سفید شهرستان بهار جزو حوزه قره‌چای در سدهای موجود کشور با مساحت ۴۵۰۰ هکتار بوده که حجم ملاتی آن ۷۵۰ مترمکعب است و با اجرای عملیات آبخیزداری آن حدود ۳۶۴ هزار و ۵۰۰ مترمکعب تولید آب و استحصال آب، یک میلیون و ۲۱۵ هزار مترمکعب جلوگیری از سیل‌خیزی، ۹۰۰۰ تن جلوگیری از رسوب و ۴۵۰ تن تولید مراتع را در این حوزه خواهیم داشت.

وی با تأکید بر ضرورت توجه ویژه به بخش آبخیزداری در حفاظت از منابع طبیعی گفت: بهترین و ارزان‌ترین روش از لحاظ مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی در جایی که امکان تغذیه مصنوعی وجود دارد، آبخوان‌داری و آبخیزداری است و اجرای طرح‌های آبخیزداری می‌تواند نقش بسیار مهمی در کنترل سیلاب و تقویت آب‌های زیرزمینی داشته باشد.

معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی استان همدان هم در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه از سال ۷۱ تاکنون ۲۴ هزار سازه آبخیزداری با ارتفاع یک‌ تا ۱۵ متر در سطح استان همدان شامل سازه‌های خشکه‌چین، گابیونی، ملاتی و بند خاکی اجرایی شده است، اظهار کرد: استان همدان دارای ۶۰ پروژه مصوب آبخیزداری از محل اعتبارات استانی و ملی مربوط به سال ۱۴۰۲ بوده که از این تعداد ۳۰ پروژه به پروژه‌های مصوب آبخیزداری از محل اعتبارات ملی و ۳۰ پروژه مصوب آبخیزداری از محل اعتبارات استانی اختصاص دارد.

محمدمهدی آرتیمانی با اشاره به پروژه‌های مصوب ۱۴۰۲ آبخیزداری استان همدان از محل اعتبارات ملی تصریح کرد: یک مورد از پروژه‌های مصوب آبخیزداری از محل اعتبارات ملی به اتمام رسیده و سه تا چهار مورد از پروژه‌ها نیز در دست اجراست.

وی با اشاره به اهمیت پروژه‌های آبخیزداری خاطرنشان کرد: با هر هکتار اجرای آبخیزداری حدود ۲۷۰ مترمکعب کنترل روان‌آب، دو تن کنترل فرسایش رسوب و ۱۰۰ کیلوگرم افزایش علوفه و ۸۱ مترمکعب استحصال آب در سطح حوزه‌های آبخیز اجرایی می‌شود.

آرتیمانی با بیان اینکه تمامی پروژه‌های آبخیزداری براساس الزامات و مطالعات مهم بوده و در اولویت هستند، یادآور شد: باید ضرورت اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری برای مردم فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی شود چراکه با تقویت مشارکت مردم در این حوزه می‌توان سرمایه‌گذاری مردم و کشاورزان را برای اجرای طرح‌های آبخیزداری افزایش داد.

وی افزود: با مدیریت صحیح منابع آب و خاک و همچنین افزایش مشارکت مردم در اجرای طرح‌های آبخیزداری، می‌توان به توسعه بخش کشاورزی کمک کرد و از هدررفت روان‌آب‌ها و خسارت ناشی از سیل و فرسایش خاک جلوگیری کرد.

معاون آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی استان همدان بیان کرد: آبخیزداری ارمغان تولید امن آب، کاهش فرسایش خاک حاصلخیز، مدیریت سیلاب و در نهایت حفظ آب و خاک برای نسل‌های آینده است.

وی با بیان اینکه با ارائه راهکارهای پیشگیرانه کنترل و بهره‌برداری از روان‌آب‌های سطحی و مدیریت سیلاب‌ها در بخش‌های مختلف حوضه آبخیز می‌تواند با مدیریت و کاهش خسارت‌های سیلاب این تهدید را به فرصت تبدیل کند، گفت: این امر به کشور در مدیریت منابع آبی در دوره‌های خشکسالی با کمترین تنش ناشی از کاهش نزولات جوی کمک می‌کند.

به گزارش ایسنا، مسئولیت اجتماعی و مشارکت مردمی و ورود خیرین به بحث آبخیزداری می‌تواند از نقش مؤثری در روند و شتاب هر چه بیشتر پروژه‌های آبخیزداری استان و حفظ آب و خاک عرصه منابع طبیعی برخوردار باشد که در این رابطه نباید از فرهنگ‌سازی و ترویج مشارکت مردمی و ورود خیرین به عرصه پروژه‌های آبخیزداری غافل شد.